این مسئله از بدو ظهور اسلام از اهمیت بسیاری برخوردار بوده و می‌توان در آثار بر جای مانده از قرون مختلف، نمونه‌های تحسین برانگیز معماری را به خوبی در آنها مشاهده کرد.

مسجد جامع فهرج یزد، یکی از این عمارت‌های زیبای تاریخی در کشورمان است که بعضی از باستان‌شناسان قدمتی 1400 ساله به آن داده‌اند.

این بنا که مربوط به نیمه اول قرن اول هجری است، پس از فتح یزد به دست سپاهیان اسلام بنا شد و اکنون تنها مسجدی در جهان اسلام است که ساختمان آن از ابتدا تاکنون تغییری نکرده است .

مسجد کهن فهرج که در 30 آذرماه سال 1349 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده، دارای هشت ستون بزرگ، شبستان کوچک و مناره گلی نه چندان بلند است که در قرن سوم به بنای اصلی اضافه شده است .

در نخستین نگاه، مسجد هیچ شباهتی به مساجد دیگر ندارد، نه گنبدی، نه کاشی‌کاری، نه کتیبه‌ای و نه محرابی اما چیزی فراتر از این‌ها یعنی روح، همان نفخه‌ای که در گل آدمی دمیده شد و خلقت آدم را رقم زد، در اوست .

این بنا از سادگی و بی‌آلایشی خاصی برخوردار است و کاملاً به سبک و سیاق معماری عصر ساسانی بنا شده، آن گونه که تزیینات گچبری شکنجی، قوس‌های ناری، تاق‌های ناوی و آهنگ به کار رفته در مسجد جامع فهرج این موضوع را تایید می‌کند .

از دیگر ویژگی‌های جالب این مسجد می‌توان به طرح درهایی با نقوش ساسانی اشاره کرد که بر دیوارهای مسجد برجای مانده است. احتمالاً معمار می‌خواسته در دورانی که ساخت درهای پر تجمل مرسوم نبوده، اثری از درهای زیبای کهن برجای بگذارد .

مسجد جامع فهرج در 25 کیلومتری جنوب شرقی استان یزد در روستای فهرج واقع شده که برای بازدید از این بنای تاریخی لازم است از خروجی یزد به سمت استان کرمان رفته و در مسیر شهرستان بافق، پس از طی مسافتی حدود 17 کیلومتر، این مکان تاریخی و ارزشمند را مشاهده کنید .